20 October 2008
Door: Jeffrey Wijnberg
Als naast mij iemand de krant zit te lezen, dan lees ik stiekem mee, ook al betreft het een krant die ikzelf, net tevoren, uitgebreid heb doorgespit.
Bij het meelezen ontdek ik dan krantenkoppen van berichten die ik bij mijn eigen lezing heb overgeslagen, maar nu ineens wel als heel nieuwswaardig beschouw. Pak ik daarna mijn eigen krant om alsnog de overgeslagen artikelen te lezen, dan verdwijnt mijn belangstelling weer even snel als bij de eerste lezing. Er is maar één conclusie mogelijk: mijn ogen zien het gras van de buurman toch als groener dan die van mezelf. Niets menselijks is mij vreemd. Maar, belangwekkend is wel de oorsprong van deze hebberigheid: de neiging ontstaat zonder voorbedachten rade, waardoor sprake is van een onbewuste, natuurlijke gevoelsreflex.
Daarom duikt het groenegrasfenomeen overal op: het gerecht wat anderen bestellen in het restaurant lijkt toch iets smaakvoller dan die van uzelf, de caravans van de andere campinggasten zien er toch luxer uit dan uw eigen hokje op vier wielen en de rij in de supermarkt naast u gaat ook altijd sneller dan de rij waar u zelf in staat. Moeilijk is het voor mensen om het een ander te gunnen dat hij beter af is. Sterker nog: er wordt dikwijls in stilte een klein feestje gevierd als het vrienden, familie en collega’s flink tegenzit. Is één van uw kinderen gezakt voor het eindexamen, dan komen de vele telefoontjes van bekenden niet zozeer vanuit de behoefte om het verdriet met u te delen, ook al wordt dit wel gezegd. Nee, de belangstelling voor uw tegenspoed stelt de beller in gelegenheid om zijn eigen leven als positiever te ervaren, en helemaal als zijn eigen kinderen wel zijn geslaagd voor het eindexamen. Dat verklaart ook de populariteit van tv-programma’s als ’The Nanny’, of ’Help, mijn man is een klusser’. Het is niet het succes van de hoofdpersonen dat mensen willen zien, maar vooral de stommiteiten die zij uithalen, waardoor de kijkers kunnen verzuchten: ’Tsjonge, jonge, wat een mislukte ouders zijn dat’, of ’die man kan niet eens een kwast vasthouden’.
Sociaal psycholoog Henri Tajfel gaf mensen de keuze: zelf 500 euro ontvangen, terwijl de buurman 250 euro krijgt, of 5.000 euro toucheren terwijl de buurman het dubbele bedrag van 10.000 euro krijgt. Uitkomst: de overweldigende meerderheid kiest uiteindelijk toch voor het laagste bedrag. In theorie gunt u iedereen het beste, als het maar in de praktijk niet te schril afsteekt tegen uw eigen levensomstandigheden.
Afgunst is dan misschien niet de mooiste menselijke eigenschap, maar is wel de moeder van ambities. De fanatieke strijd tussen mensen om niet voor elkaar onder te willen doen, maakt toch dat er voor de dag van morgen altijd wat te wensen overblijft.
Auteur: Jeffrey Wijnberg
Originele publicatie: de Telegraaf
Datum: ma 20 okt 2008, 06:30