In de psychiatrie wordt de term ‘derealisatie’ gebruikt voor iemand die de grip op de werkelijkheid dreigt te verliezen; en dan ook psychotisch kan worden. Het is een ernstig toestandsbeeld dat door angst wordt gevoed als ook enorme angst oproept. Om geestelijke gezond te blijven is het daarom belangrijk om realiteitszin te hebben en te houden.
De vraag die dan rijst, is wat nu precies realiteitszin inhoudt. Welnu, de simpele uitleg is deze: de werkelijkheid zien voor wat het is, oftewel: wat is, dat is. Een simpel voorbeeld: man rijdt door rood (fout) en krijgt een boete (terecht). Maar de mens legt zich niet zomaar neer bij deze werkelijkheid; en gaat met die werkelijkheid aan de haal. Zo zou die man zelf kunnen zeggen: ‘ik was op weg naar mijn vrouw die op het punt van bevallen stond; en dan vind ik dat mij het door-rood-rijden niet valt aan te rekenen’. Een argumentatie waar wel begrip voor op te brengen is; en eentje die een rechter wellicht zou kunnen aanmerken als ‘verzachtende omstandigheid’; en besluit om de overtreding af te doen met een waarschuwing. Je hebt ook lieden die nog even een stapje verder gaan en zeggen: ‘er zijn altijd genoeg fatsoenrakkers die het gemunt hebben op mensen die wat vrijer en creatiever zijn en daarom kun je de bekeuring van die man, die door rood reed, niet serieus nemen’. Dit is een argumentatie waarbij simpelweg wordt ontkend dat de door-rood-rijder iets fout heeft gedaan; en juist slachtoffer is van fout-denkende verklikkers. Hiermee wordt de werkelijkheid al wel behoorlijk geweld aangedaan, maar het kan nog erger. Want er zijn ook mensen die kunnen zeggen: ‘het controleren van burgers die ook maar de kleinste misstap begaan, past in het patroon van de geleidelijke weg naar staatsdictatuur, waardoor elke vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid toegejuicht moet woorden.’ Dit is een argumentatie waarbij een heuse complottheorie wordt geïntroduceerd en wat tegenwoordig ook wel wordt aangemerkt als ‘alternatieve realiteit’. En leuk of niet: wie in dergelijke alternatieve realiteiten gelooft, wordt door een psychiater als ‘gederealiseerd’ aangemerkt, oftewel: de persoon in kwestie kan de werkelijkheid niet meer zien voor wat het is; en zal, door angst gevoed, meer vijandelijkheden zien dan er in feite zijn. Overigens, voor ieder mens is het moeilijk om de (harde) werkelijkheid onder ogen te zien. Daarom heeft hij ‘veiligheidssystemen’, door psychiaters ook wel ‘verdedigingsmechanismen’ genoemd, bedoeld om nare gevoelens af te wenden. In deze categorie valt ook het bekende ‘rationaliseren’, waarbij iemand die door rood rijdt zou kunnen zeggen: ‘die verkeerslichten zijn zo slecht afgesteld dat een normaal mens daar geen rekening mee kan houden’.
Goed beschouwd is alles wat aangeduid wordt met ‘alternatieve realiteit’ niets anders dan een vertaling van het eigen gevoelsleven. En ook het bestaan van een eigen gevoelsleven is een realiteit, namelijk de gevoelswaarheid. Maar wat klopt, is andere koek.
Er heeft nog niemand gereageerd op deze pagina.
RSS feed van de reacties op deze pagina | RSS-feed voor alle reacties