Wie zich ergert, heeft een negatieve emotie. Zoals dat heet. Tegelijkertijd hangt er nogal wat positiefs aan de emotie van ergernis. Sterker nog: mensen genieten volop van hun ergernissen; en gaan er zelfs naar op zoek. Voor deze mensen geldt: een dag niet geërgerd, is een dag niet geleefd.
Zo heeft iedereen wel een favoriet televisieprogramma die voor de nodige ergernissen zorgt. Is het niet een soapserie dan is het wel een realityshow waarin de personages zich openlijk te schande zetten; en in de huiskamers de hoon over zich heen krijgen. Programmamakers weten van de ergernis-waarde; en streven ernaar om zoveel mogelijke ergerlijke types te laten figureren. Grappig en voorspelbaar is altijd de verzuchting na afloop van een uurtje ergernis: ‘ik snap niet dat ik hiernaar kijk, maar ik wil het vervolg ook niet missen’. De vraag rijst natuurlijk waarom mensen zo kunnen genieten van hun ergernissen. En de verklaring is meervoudig: 1) ergernis is spanning en spanning is, in ieder geval, niet saai; zonder ergernis is het leven maar een doffe aangelegenheid 2) wie zich ergert, koestert onbewust de gedachte ‘ik doe het beter/leuker/slimmer/handiger’ dan die ander’. Deze beleving is een uiting van morele superioriteit; en is een handige manier om je boven anderen te verheffen 3) In het verlengde hiervan dienen ergernissen als machtsmiddel: wie zijn ergernissen uit, dicteert; en kan zo andermans gedrag naar zijn hand zetten; en wie zijn zin krijgt, geniet 4) wie samen met anderen dezelfde ergernissen deelt, zal zich erkend weten; en daardoor een enorme ego-boost ervaren 5) wie zich ergert, zet zichzelf buiten wat algemeen geldt; en maakt zichzelf op slag een uniek persoon; een mooie manier om even van jezelf te genieten. De (onbewuste) genotsfactor die besloten ligt in de ergernissen is zo groot dat het doorgaans weinig zin heeft om, als gesprekspartner, de boel te sussen. Wie wel een poging waagt, zal merken dat het eerder werkt als een rode lap op een stier. Zo bekeken is de mens nogal gehecht aan zijn ergernissen; en zal elke gelegenheid aangrijpen om zijn onvrede kenbaar te maken. Deze ergernis-gehechtheid is daarom ook te zien als onderhoud aan de eigen identiteit (‘ik erger mij kapot aan mensen die zeggen dat zij milieubewust leven, maar wel om de haverklap met het vliegtuig naar een ver land op vakantie gaan’). Het is een vorm van profilering die de persoon aangrijpt om te benadrukken (voor zichzelf) wie hij is; en hoe hij door anderen gezien wil worden.
Iedereen kent het spelletje ‘Mens, erger je niet’. Maar niets aan het hele spel nodigt uit om aan deze oproep gevolg te geven. Veel plezier wordt juist gehaald uit het in-de-weg-zitten-van-de-ander. Zo staat veel wederzijdse ergernis bol van klein geluk. De naam ‘erger en geniet’ is toepasselijker; een onschuldige manier om elkaar het leven lekker zuur te maken.
Er heeft nog niemand gereageerd op deze pagina.
RSS feed van de reacties op deze pagina | RSS-feed voor alle reacties