08 December 2008
Door: Jeffrey Wijnberg
Als geen ander houdt de Nederlander van versgebakken lucht. Sommige critici vinden dit een zeer bedenkelijk verschijnsel in ons land. Zij zeggen dat dit bewijst dat de gemiddelde Nederlander goedgelovig is en daarom onnadenkend achter de verkeerde mensen aanhobbelt. Nu is dat misschien wel waar, maar er is ook een andere visie mogelijk.
Heel simplistisch geredeneerd, wat bijzonder belangrijk is in dit verband: gebakken lucht is aanlokkelijk omdat het geen stank geeft, moeiteloos weg hapt en heel licht verteerbaar is. Bovendien, iedereen heeft lucht nodig en als die lucht dan ook nog gebakken wordt, krijgt de consument toch iets extra's.
Over extra's gesproken. Wat door critici, gemakshalve, vergeten wordt, is dat het helemaal niet zo eenvoudig is om lucht te bakken. Onze minister-president probeert het wel eens, maar valt onmiddellijk door de mand. Vooral als hij weer eens roept dat we in deze moeilijke tijden 'blij moeten zijn'. Ik bedoel, daar trapt niemand in, wat wel de bedoeling is wanneer je gebakken lucht verkoopt. Nee, om succesvol lucht te bakken is veel meer nodig. Zo moet de luchtbakker kretologie ontwikkelen die mensen ook van harte willen geloven, zoals 'regels zijn regels' of 'Nederland voor de Nederlanders'. De luchtbakker heeft ook nog behoorlijk wat te sleutelen aan zijn uitstraling, omdat het in deze tijd van beeldvorming niet gaat om wat je zegt, maar hoe je het zegt.
Neem Emile Ratelband, de uiterlijk-zegt-alles-deskundige en positiviteitsgoeroe: zijn nieuwste slogan 'het oordeel van gisteren is het voordeel van vandaag' wordt weer zo 'tsjakka' de lucht in geslingerd dat hij zalen vol in extase brengt. Menig luchtbakker moet aan hem een voorbeeld nemen, omdat hij met indrukwekkende onzin de mensen aan zich weet te binden. En dat is het volgende wezenlijke punt als het gaat om het bakken van lucht: de mens wil gewoon ergens bijhoren, zonder te hoeven piekeren over wat hij nu precies aanhangt.
Dat gevoel van onbevangen loyaliteit heb ik zelf als een willekeurige voetbaltrainer iets uitlegt (de bal is rond) en denk dan steevast: wat geweldig, al die nietszeggende clichés die zo onnavolgbaar aan elkaar geplakt worden. Of neem Char, het medium. Haar gebakken lucht maakt wel dat zij de mensen doet verbinden met hun overleden dierbaren, en troost vinden in de berichten dat alles toch nog goed gekomen is. Zeg nou zelf, daar is toch helemaal niets mis mee?
Van psychologen wordt ook vaak beweerd dat zij gebakken lucht verkopen. En dat klopt. Ik schaam mij ook geenszins om te zeggen dat mijn lucht soms prima gebakken is. Zo is mijn favoriete uitspraak 'vraag niet hoe het kan, profiteer ervan', een briljante manier om mensen af te helpen van hun gesomber over het verleden. En wat werkt, dat werkt.
Auteur: Jeffrey Wijnberg
Originele publicatie: de Telegraaf
Datum: ma 08 dec 2008, 06:30