Wijnberg&WijnbergMedia

BOEKRECENSIE: Vokskrant

Gepubliceerd op 30 april 2009 00:00, bijgewerkt op 29 juni 2009 00:00

‘Het neurotisch handboek' wil provoceren. Altijd maar klagen, piekeren, overdrijven? Hou op. Neurotisch gedrag is een keuze.
Ze maken overal een probleem van, kunnen niets uit handen geven, maken van een mug een olifant en zien het leven veel te somber in. Neuroten: we komen ze allemaal wel eens tegen. Bijna dwangmatig proberen ze grip op het leven te houden, waardoor het leven juist grotendeels aan ze voorbij gaat.

Psycholoog Jeffrey Wijnberg zag er zo veel in zijn praktijk dat hij besloot een zelfhulpboek over neurotisch gedrag te schrijven.

‘Een goede manier om u slecht te voelen is om te piekeren.' Het is het eerste advies in Het neurotisch handboek. En het zet meteen de toon. Wie denkt dat er nu tips zullen volgen over hoe zo min mogelijk te piekeren, vergist zich. Met dit zelfhulpboek help je jezelf flink de put in.

Is piekeren niet de gewenste methode? Geen nood. Het boek biedt alternatieven; de ondertitel luidt: ‘Goede manieren om je slecht te voelen en anderen te irriteren.' Alles problematiseren, liegen tegen jezelf en anderen, pietluttigheid, besluiteloosheid, het is maar een greep uit het arsenaal aan technieken die de mens kan gebruiken om het leven flink te compliceren.

Het neurotisch handboek is een overzicht van ongezellig gedrag. In veertien hoofdstukken bespreekt de auteur welke vormen van neurotengedrag er bestaan en de gevolgen ervan. En dat op ludieke wijze. Geen kwaad woord over piekeraars, mierenneukers en bangeriken in dit boek. Neurotisch gedrag wordt zelfs aangemoedigd. Met tips en trucs helpt Wijnberg je gul richting een zo miserabel mogelijk leven.

Neem klagen. Dat blijkt een koud kunstje. ‘U hoeft alleen maar met een kritische, narrige, ontevreden blik de wereld in te kijken en alles lijkt op een omgevallen prullenbak waar iedereen zijn geestelijk afval in gedumpt heeft.'

Elk onderwerp leent zich voor een goede klaagsessie, van een chronisch gebrek aan slaap tot een hekel aan huisdieren of onverwacht bezoek. Bespreek de klachten vooral niet met degene die het betreft, maar met ieder ander die op het pad komt. En nog het allerbelangrijkst: verzin geen oplossing voor het probleem. Want dan verlang je als echte neuroot weer naar een ander probleem.

Tijdens het lezen bekruipt je een groeiend gevoel van ongeloof. Meent de schrijver dit nu echt? Ja en nee, zo laat Wijnberg desgevraagd weten. ‘Ik heb het zo geschreven dat mensen zien welke neurotische trekken ze zelf vertonen, zonder dat ik ze dwing om het anders te doen.'

Als psycholoog hanteert hij de provocatieve stijl, een methode die cliënten uit de tent probeert te lokken met overdreven uitspraken. ‘Ik zeg dingen die iemand ook tegen zichzelf zegt. Als iemand zichzelf iets wijsmaakt, ga ik niet beweren dat het anders is, maar ik ga juist een stapje verder. Zodat ze zelf op de rem trappen en zeggen: ho ho, zo erg is het nu ook weer niet.'

Het neurotisch handboek is het schoolvoorbeeld van de provocatieve stijl. Lijdt u onder het leven? Groot gelijk, uw leven is ook verschrikkelijk!

Het levert amusant leesvoer op, maar het boek is zeker ook bedoeld als hulpmiddel. ‘Het gaat mij erom dat mensen beseffen dat ze voor bepaald gedrag kiezen', zegt Wijnberg. ‘En dat het ook een keuze is of ze actie ondernemen of hun situatie accepteren.'

Niet elke neuroot moet worden gered, is zijn stellige overtuiging. Irritant gedrag en zwartkijkerij werkt voor een bepaalde groep mensen. Het kan macht opleveren, of aandacht. Het is bovendien een probaat middel om verantwoordelijkheden te ontlopen. En bovendien, voor de buitenwereld zijn zenuwpezen en navelstaarders ook buitengewoon nuttig. Zoals Wijnberg schrijft: ‘Als ik een zware en ingewikkelde hersenoperatie moet ondergaan, heb ik liever een norse dwangneuroot als chirurg dan een vriendelijke figuur die het allemaal niet zo nauw neemt.' Leeuwen en beren, zo luidt de boodschap, staan soms daadwerkelijk op de weg. En dan is het maar goed als er iemand naar ze uitkijkt.

Wijnberg kan zich ergeren aan trend dat iedereen in balans zou moeten zijn. ‘In het leven is niet altijd ultiem geluk te bereiken, mensen moeten het vaak doen met minder. Dat is de realiteit, en het is niet eerlijk om iedereen een ideaal op te dringen.' Zijn patiënten mogen van hem zo neurotisch blijven als ze maar willen, als ze maar beseffen dat ze niet willoos zijn overgeleverd aan de omstandigheden. ‘Het gaat erom hoeveel je in jezelf wilt investeren, een ander kan de verandering niet bewerkstelligen.'

Het is onmogelijk Het neurotisch handboek te lezen zonder bepaalde trekjes in jezelf te herkennen. Niet erg, iedereen is in bepaalde mate neurotisch, stelt Wijnberg. ‘Het leven zit vol dilemma's waar je onder lijdt. En zolang dat zo is, zullen we neurotisch gedrag blijven vertonen.'

Wie zich hier niet bij neer kan leggen, hoeft maar één ding te doen: lees de adviezen in het boek, pieker erover, en doe precies het tegenovergestelde.