31 October 2007
Door: Jeffrey Wijnberg
De berichtgeving in de media is een en al herhaling: wat op teletekst binnenkomt, is even later op het 8 uur-Journaal, dat weer wordt besproken in actualiteitenprogramma’s, om de ochtend daarna weer op te duiken in de krant.
Eén wedstrijd van het Nederlands elftal zou genoeg moeten zijn. Maar nee, hoogtepunten en dieptepunten worden tot vervelens toe in beeld gebracht en van commentaar voorzien door een dozijn analisten die ook nog eens kritisch op elkaar reageren. En tussen al het nieuws door worden mensen geïnterviewd die ook nog eens zelf, bij voortduring, in herhaling vervallen. Let maar eens op hoe vaak het stopwoordje ‘nogmaals’ in de mond wordt genomen; een verschijnsel dat extra irritant is omdat het ge-nogmaals in wezen een herhaling betekent van de aankondiging dat het om een herhaling gaat.
Nogmaals, ik wil niet nodeloos moeilijk doen, op alle verbale slakken zout leggen of van de spreekwoordelijke mug de zo bekende olifant maken. Maar de vraag is natuurlijk wel of een boodschap aan kracht wint, wanneer deze steeds wordt herhaald. Reclamemakers hebben hier geen twijfels over en zeggen dat het juist de bedoeling is om de toeschouwer zo nadrukkelijk te irriteren, dat hij de boodschap wel móét onthouden.
Nogmaals het gaat mij er niet om de boodschappers als dom af te schilderen, alsof zij hun eigen boodschap ook alleen maar begrijpen door het eindeloos te herhalen. Nee, ik denk dat er eerde sprake is van het omgekeerde effect: door steeds in herhaling te vervallen, krijgt huist de oplettende toeschouwer zelf het idee dat hij wel dom moet zijn. Immers, waarom zou de boodschapper anders steeds hetzelfde zeggen?
Tegelijkertijd doet zich bij al deze reprise een ander merkwaardig verschijnsel voor: wat aangekondigd wordt als een herhaling, blijkt vaak helemaal niet eerder te zijn gezegd. Nogmaals: wat als nogmaals wordt ingeleid, waardoor gesuggereerd wordt dat het om een herhaling gaat, is juist niet een herhaling, waardoor de verwarring helemaal compleet is.
Het kan natuurlijk zijn dat de spreker de tekst in zijn hoofd zo vaak heeft herhaald, maar dat de luisteraar daar helemaal geen weet van heeft. Of het kan zijn dat de spreker al zo vaak wisselt van publiek, dat hij zichzelf natuurlijk wel herhaalt, maar dat de nieuwe toehoorders ook niet op de hoogte zijn van het feit dat de spreker, in ieder geval voor zichzelf, helemaal niets nieuws beweert.
Dit nogmaals is sowieso even ergerlijk als het omgekeerde, namelijk wanneer mensen steeds beweren ergens op terug te komen en uiteindelijk, meestal door eigen wijdlopigheid, totaal vergeten waar zij op terug hadden moeten komen.
Nogmaals, u mag van mij gerust iets twee keer zeggen, tenminste als het een boodschap is die de moeite waard is om herhaald te worden. Maar zeg dan niet steeds dat u zichzelf herhaalt als dat uit uw woorden helemaal niet blijkt. Nogmaals: daar wordt u pas ongeloofwaardig van.
Auteur: Jeffrey Wijnberg
Originele publicatie: de Telegraaf
Datum: wo 31 okt 2007, 11:00