27 November 2008
Door: Jeffrey Wijnberg
Geef uw medemens een dozijn complimenten met één aanmerking, en hij zal vooral die ene aanmerking onthouden. Kritiek blijft altijd zwaar aan het gemoed hangen, en werkt als een vliegje in een overheerlijke pan soep. Wie het vliegje ziet spartelen, zal de hele pan soep afschrijven als bedorven.
Niemand zit te wachten op kritiek, ook al is het verdiend. En psychologisch gezien, is deze universele aversie voor kritiek begrijpelijk. Het raakt de angst voor verstoting en verlating, en misschien nog wel erger: de angst om voor dom versleten te worden. Het is daarom geen wonder dat in mijn psychologische praktijk dikwijls de vraag wordt gesteld: hoe kan ik het beste omgaan met kritiek? Belangrijk om te weten is allereerst wat u vooral niet moet doen.
Hoewel de meeste mensen, in een emotionele reflex, zich verdedigen als zij zich aangevallen voelen, is deze aanpak er één die van kwaad tot erger leidt. Stel dat u door een collega wordt bekritiseerd omdat u weer eens te laat aanschuift bij een vergadering, en u in de verdediging schiet met het argument dat de oppas voor de kinderen op zich liet wachten (het was niet mijn schuld), dan ondergraaft u juist uw positie omdat u alleen maar nieuwe vragen oproept (kun je niet een betere smoes bedenken of waarom moet je eigen tekortkomingen afschuiven op een ander). Er kan zelfs een wijsneus komen met de vraag: wat heb jij met de oppas dat zij veroorzaakt dat wij op jou moeten wachten? Door de vragen te honoreren met een volgend, verdedigend antwoord, kan steeds nadrukkelijker aan uw houding worden getwijfeld.
Wat ook niet werkt, is de kritiek in de wind slaan door dooddoeners als ‘ach, moet jij zeggen’ of ‘bemoei je met je eigen zaken.’ Hiermee blijft een onaangename sfeer hangen en wordt de oorspronkelijke kritiek versterkt omdat u zich ook nog eens van een onverschillige en onsportieve kant laat zien. Ook onverstandig is het om in de tegenaanval te gaan door opmerkingen als ‘moet je horen wie het zegt’ of ‘als er iemand is die zich niet aan zijn afspraken houdt, dan ben jij het wel.’ Deze tactiek leidt onherroepelijk tot een escalatie van ergernissen, waardoor automatisch oude koeien uit de sloot gehaald worden, en het aanzwellen van de kritiek alleen maar meer hartzeer veroorzaakt.
De enige effectieve reactie op kritiek, is het meebewegen. Dat betekent dat u de ander in zijn waarde kan laten, met oprechte teksten als ‘daar zit wel wat in’, of ‘zoals jij het ziet, klopt het precies’. In gedachten kunt u dan gewoon vasthouden aan uw eigen gelijk, ook al heeft u dat niet. En bedenk: wie de kritiek van de ander waardig is, doet er tenminste toe.
Auteur: Jeffrey Wijnberg
Originele publicatie: de Telegraaf
Datum: do 27 nov 2008, 16:04