Ideeën, liedjes, uitvindingen, producten, ontwerpen, kunstwerken, teksten, recepten en grappen. Eigenlijk alles wat de mens op originele wijze bedenkt en tot leven brengt, kan worden gekopieerd voor eigen gebruik. En dat heet dan plagiaat of ook wel: diefstal van intellectuele eigendom. Maar wie zonder zonde is, werpe de eerste steen.
Feit is namelijk dat de mens doorlopend de kunst afkijkt van zijn medemens. Sterker nog, de enige manier waarop kinderen zich kunnen ontwikkelen is door alles af te kijken van hun ouders, hun leeftijdsgenoten en alle andere mensen om hen heen. Feit is namelijk ook dat er altijd wel iemand is die iets beter heeft bedacht dan jezelf; en dan hoef je niet elke keer het wiel opnieuw uit te vinden. In het dagelijks verkeer is het dan misschien wel zo netjes om de originele denker even aan te spreken: ‘zeg die romige tomatensoep met balletjes is overheerlijk, heb je er bezwaar tegen om mij uit te leggen hoe je dat doet, dan kan ik er zelf ook goede sier mee maken’. Met een dergelijk vraag zal de soepspecialist zich doorgaans vereerd voelen; en geen probleem hebben met een toegewijde volgeling. In de wetenschap wordt standaard van elkaar afgekeken; en het enige wat je dan als ‘copycat’ hoeft te doen is de oorspronkelijke bron te citeren. Probleem is alleen dat de mens ook ijdel is; en het liefst zelf als originele denker gezien wil worden. Tja, als dat het geval is, dan wordt weleens ‘vergeten’ om de bron te vermelden. Zelf zeg ik altijd: ‘jammer dat ik dit niet zelf bedacht heb, maar ere wie ere toekomt’. En dan nog is het soms heel erg moeilijk om onderscheid te maken tussen wat van eigen makelij is en wat overgenomen is van een ander. Dit heeft te maken met een ander psychologisch proces: van alles wat we zien, horen. lezen, voelen, ervaren, wordt, vaak selectief, automatisch en onbewust in het geheugen opgeslagen voor later gebruik. Wie dan, op dat latere tijdstip, iets ophaalt uit zijn geheugen, weet dan niet meer waar de oorsprong ligt; en ervaart alles uit zijn geheugen als origineel van hemzelf. Dit fenomeen zie je nog het beste bij liefdespartners: daar vindt zoveel kruisbestuiving plaats dat de vrouw ineens een ‘origineel’ plan kan lanceren terwijl de man denkt: ‘tja, dat heb ik zelf al zo vaak gezegd’. Overigens, op hele grote schaal hebben sommige landen hun hele economie gebaseerd op het namaken van producten die elders hun oorsprong vinden. Ik kan hen geen ongelijk geven. Een bekend spreekwoord zegt immers: een goed voorbeeld doet volgen.
Iedere dag weer worden miljoenen euro’s geclaimd als iemand wordt verdacht van plagiaat. En dat kan omdat er zoiets bestaat als een wettelijke bescherming op intellectueel eigendom. Maar is een totaal gebrek aan originaliteit werkelijk zo misdadig? Ik denk altijd: beter goed gejat dan slecht bedacht.
Er heeft nog niemand gereageerd op deze pagina.
RSS feed van de reacties op deze pagina | RSS-feed voor alle reacties