10 December 2007
Door: Jeffrey Wijnberg
Iedereen die een rijbewijs wil halen, begrijpt dat hij daarvoor op les moet en net zo lang moet oefenen tot hij alle verkeershandelingen automatisch leert beheersen.
Dit leerproces wordt ook wel eens beschreven in vier stappen als: onbewust onbekwaam, bewust onbekwaam, bewust bekwaam, onbewust bekwaam, oftewel: mensen weten eerst niet wat ze niet kunnen, zien dan in wat ze niet kunnen en moeten dan net zo lang geforceerd trainen totdat zij het als vanzelf kunnen.
Dit leerproces geldt uiteraard ook voor psychologische vaardigheden, zoals het voeren van een slecht nieuwsgesprek of het houden van een toespraak tijdens een huwelijksfeest. Hoe logisch dit ook klinkt, de meeste mensen weigeren om zich psychologisch in het zweet te werken.
Zo kan het verkeren dat half Nederland moeite heeft om nieuwe contacten te leggen, met de mond vol tanden staat bij het solliciteren en niet in de kantine gaat eten omdat een grote kring zo bedreigend aanvoelt. Met de diagnose ’sociale angst’ worden deze mensen door de huisarts verwezen naar de psycholoog.
Eenmaal in de spreekkamer van de hulpverlener, kan de contactuele bangerik alleen maar één zin uitkramen en dat is: help mij van mijn angst af. Ja, beste lezer: zo werkt dat natuurlijk niet. Ik krijg het ook Spaans benauwd als ik in Frans gezelschap, moet uitleggen waarom in de wintertijd de ooievaren in Meppel ieder apart op hun eigen lantarenpaal staan.
En als ik dat op een ontspannen, soepele manier wil kunnen doen, dan zal ik toch echt wat Franse lessen moeten volgen. Maar nee, de blozende onderduiker heeft bedacht dat hij lijdt aan emotionele blokkades, aan remmende negatieve gedachten of aan een dieper liggend minderwaardigheidscomplex.
Deze uitleg van zijn eigen sociale gepruts komt hem goed uit, want dan hoeft hij zelf niets te ondernemen om zijn optreden te verbeteren; en rekent op de verlossende, genezende woorden van zijn psychologisch deskundige gesprekspartner. Welnu, ik kan u verzekeren, dat u met deze lakse houding niet bij mij hoeft aan te kloppen. Of ik dan geen enkele mededogen heb met al deze contactuele kneuzen?
Nee, want Zelf heb ik ook jaren lang moeten trainen om mijn sociale vaardigheden op peil te brengen, bijvoorbeeld door iedere dag, driemaal daags mij zelf te dwingen een praatje aan te knopen met de onbekende fietser naast mij bij het stoplicht. Het heeft toentertijd zo goed gewerkt dat ik vandaag de dag eerder doorgeslagen ben naar de brutale, opdringerige kant. Maar, dat terzijde.
Het is een misvatting ervan uit te gaan dat verbale kracht, sociale behendigheid, gevat zijn, gevoel voor humor tonen, kritiek kunnen incasseren, een meisje of jongen versieren, iemand overtuigen, goed onderhandelen, of een belangrijke opdracht binnenhalen als vanzelf komt aanwaaien.
Natuurlijk lopen er emotioneel intelligente natuurtalenten rond, maar de gemiddelde kneus zal, net als ik, psychologische oefeningen moeten doen. En het kan gratis, want het oefenmateriaal is die andere kneus die voor u staat in de rij voor de kassa.
Auteur: Jeffrey Wijnberg
Originele publicatie: de Telegraaf
Datum: ma 10 dec 2007, 01:00