In het rijtje van negatieve emoties zoals boosheid, angst, schuld en schaamte heeft ‘verdriet’ een prominente plaats. Mensen mogen ook best wel huilen van verdriet, maar liever niet al te lang. Net als al die andere negatieve emoties wordt verdriet gezien als weinig constructief; en dient daarom alleen al te worden geëlimineerd.
Het elimineren, neutraliseren of oplossen van verdriet wordt dikwijls gekoppeld aan de term ‘verwerking’. En het verwerken van verdriet wordt gezien als een noodzakelijk psychologisch proces om zodoende verder te kunnen gaan met een gezond leven. Wat ‘het verwerken van verdriet’ nu precies inhoudt, weten de knapste koppen zelfs niet. Maar als iemand zijn verdrietig verhaal met droge ogen kan vertellen, wordt meestal gezegd: ‘joh, hij heeft het allemaal goed verwerkt’. Ik denk dan altijd: ‘ja, zolang de buitenwacht maar geen last heeft van andermans tranen, dan is de verwerking geslaagd. Wat ik ook regelmatig denk is dat verdriet helemaal niet geëlimineerd kan worden. Beter nog: verdriet hoeft helemaal niet te worden geëlimineerd; en verdient een plek in ieders gevoelsleven als een herinnering aan alles en iedereen die deel uitmaakt van dat verdriet. Simpel gezegd: verdriet is een teken dat het menselijk geheugen prima werkt, oftewel: een mens zonder verdriet mag vrezen voor dementie. Verdriet heeft meer dan eens te maken met een intens gemis; en dat gemis kan te maken hebben met één enkel dierbaar persoon of zelfs met een belangrijke levensfase: eentje die totaal in het water gevallen is door een langere periode van verlammend ziek-zijn. Zo heeft Johan (54) in zijn jongere jaren een carrière als veelbelovende pianist op moeten geven door een acute vorm van reumatische artritis. Op een gegeven moment zag hij meer artsen en revalidatiecentra dan dat hij kon plaatsnemen achter de vleugel; en heeft hij uiteindelijk een opleiding als accountant afgerond. Met zijn vrouw Heleen en hun drie kinderen is hij intens gelukkig; en ziet zijn leven als meer dan geslaagd. Desondanks kan hij, op willekeurige momenten, bevangen raken door intens verdriet, simpelweg omdat hij het actief beoefenen van de muziek als een blijvend gemis ervaart. Hij heeft zijn verdriet dus helemaal niet geëlimineerd, maar juist meegenomen in zijn innerlijk gevoelsleven als integraal onderdeel van wie hij nu is: een gelukkig man met een pijnlijk gemis. Van het conservatorium waar hij destijds als pianist zijn opleiding genoot, komen dikwijls uitnodigingen voor een reünie met zijn klasgenoten. Johan: ‘iedereen beweert dat het goed is voor de verwerking, maar een reünie-bezoek zou mijn gemis alleen maar aanwakkeren; en daar pas ik voor; gelukkig ben ik niet masochistisch ingesteld’.
Iedereen kent verdriet. Is het geen liefdesverdriet, dan is het wel verdriet om wat ooit was, maar nooit meer wederkeert. Het gaat derhalve niet om het elimineren van verdriet, maar om de aanvaarding dat verdriet de mens laat weten wat de moeite waard is om voor te huilen.
Er heeft nog niemand gereageerd op deze pagina.
RSS feed van de reacties op deze pagina | RSS-feed voor alle reacties